Dereitos humanos en Turquía

A República de Turquía está presente en varios acordos de dereitos humanos, comezando cos da Constitución turca, a Segunda Parte da cal garante "liberdades e dereitos fundamentais" como o dereito á vida, a seguridade da persoa, e o dereito á propiedade. De xeito adicional, Turquía ten asinado varios tratados incluíndo:

• A Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1949)
• A Convención Europea de Dereitos Humanos (1954), o que pon a Turquía baixo a xurisdición do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos
• A Convención Europea para a Prevención da Tortura e Penas Inhumanas ou Degradantes (1988)

Ademais, como país actualmente en negociacións de acceso coa Unión Europea, Turquía está obrigada a asegurar a adecuación das súas leis á Carta de Dereitos Fundamentais da Unión Europea.

Porén, a situación dos dereitos humanos en Turquía ten atraído a atención, tanto internamente como externamente. As violacións dos dereitos humanos están a miúdo relacionadas coas seguintes áreas:

• Restricións varias á liberdade de expresión (por exemplo, o artigo 301 da constitución turca prohibe "denigrar a Turquía") e de asociación, así como barreiras electorais e parlamentarias arbitrarias. Moitas destas son o resultado da influencia militar na vida política turca, e que apuntaban na súa orixe a conter o comunismo.

• Minorías étnicas e relixiosas (como os kurdos ou os alevitas, respectivamente) sofren violacións dos dereitos relixiosos, culturais e políticos provenientes da insistencia da idea en que Turquía e unha unidade cultural e política. O asunto do xenocidio armenio, cometido durante o período otomán, complica as relacións exteriores de Turquía pero tamén afecta á liberdade de expresión.

• Varias violacións dos dereitos da muller (como tests de virxindade para acceder á universidade) teñen sido eliminadas progresivamente, pero moitas permanecen. A miúdo a situación real (especialmente en áreas rurais) non reflicte o que prescribe a lei.

• Moitos "secularistas" acusan ao partido islámico moderado AKP de tentar establecer un goberno islámico, unha acusación que o AKP rexeita. Ao mesmo tempo, moitos musulmáns argumentan que a súa liberdade relixiosa (por exemplo, no asunto do velo islámico), ten sido inxustamente restrinxida polos secularistas.

Dereitos individuais

Dereito á vida

Non se teñen dado casos da aplicación da pena de morte en Turquía dende 1984 e a práctica foi formalmente abolida para os crimes en tempos de paz en 2002, e para os crimes en tempos de guerra en 2004.

Igualdade de xénero

Nos anos trinta, Turquía convertíase nun dos primeiros países do mundo en recoñecer plenos dereitos políticos ás mulleres, incluíndo o dereito ao voto en 1930 e o dereito a seren elixida (en 1934), para calquera asunto político.

O Artigo 10 da constitución turca prohibe calquera discriminación, estatal ou privada, por razóns de sexo. Turquía foi un dos primeiros países en ter a unha muller como primeiro ministro, Tansu Çiller en 1995. É tamén o primeiro país en ter unha muller como presidenta do seu Tribunal Constitucional, Tülay Tuğcu. Ademais, o Concilio Turco de Estado, o Tribunal Supremo para casos administrativos, tamén ten a unha xuíza, Sumru Çörtoğlu, como presidente. Dende 1985, as mulleres turcas teñen recoñecido o acceso libre ao aborto nas primeiras dez semanas de xestación e o dereito a recibir medicación anticonceptiva pagada pola Seguridade Social. Isto contrasta coas políticas de certos países da UE, como Polonia ou Irlanda, que teñen penalizado o aborto e negan ás mulleres a contracepción. As modificacións no Código Civil de 1926 déronlle o dereito ás mulleres a pedir e obter o divorcio, un dereito aínda non recoñecido en Malta, país da UE.

Porén, nas rexións de Anatolia Oriental e Suroriental, mantense vellas actitudes entre as poboacións locais de kurdos, turcos e árabes, onde as mulleres aínda sofren violencia doméstica, matrimonios forzados, e as chamadas matanzas de honor. Para combater isto, o goberno e outras moitas fundacións realizan campañas de educación na Anatolia suroriental para incrementar os niveis de lectura e educación das mulleres

Recentemente, as críticas teñen indicado que Turquía tense convertido nun mercado maior de mulleres estranxeiras que son coaccionadas e levadas á forza ao país polas mafias internacionais para seren explotadas como escravas sexuais, especialmente en cidades grandes e turísticas.

Liberdade de expresión e liberdade de prensa

O Artigo 26 da Constitución turca garante a liberdade de expresión. Ten habido especial preocupación arredor das restricións á publicación e difusión de material relacionado directamente con asuntos políticos especialmente sensibles. Segundo International PEN, arredor de 60 escritores, editores e xornalistas teñen tido cargos contra eles baixo o amparo do artigo 301 do Código penal turco que estabelece: "A persoa que publique insultos á "Turquicidade", á República ou á Asemblea Turca, podería ser castigada con penas de prisión de entre seis meses e tres anos."

Liberdade relixiosa

Malia seren a maior parte da poboación musulmá, Turquía é un país secular polo Artigo 3 da súa Constitución, e polo tanto non ten relixión oficial. O secularismo ten a súa orixe nas Seis Frechas de Kemal Atatürk: Republicanismo, Populismo, Laicidade, Reformismo, Nacionalismo, e Estatismo.

O Artigo 24 da Constitución turca garante a tódolos residentes de Turquía o dereito a adherirse a calquera relixión ou crenza filosófica, con algunhas excepcións cara á súa expresión en lugares públicos. O Tribunal Constitucional de Turquía ten interpretado o secularismo ao xeito de que non permite ás persoas portar símbolos relixiosos en institucións públicas e gobernamentais, particularmente no que atinxe a escolas públicas ou universidades estatais. Porén, na súa decisión do 10 de novembro de 2005, o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos estableceu que dita prohibición estaba "lexitimada" para prever a influencia da relixión en asuntos de estado.

De acordo coa xurisprudencia do Tribunal Constitucional Turco e do Concilio de Estado Turco sobre o secularismo, as escolas baseadas na fe están prohibidas e tódalas escolas han de seguir in currículo secular. A educación relixiosa tan só pode ser impartida por profesores que teñan estudado nas universidades seculares de Turquía. Na práctica, tan só é ensinada teoloxía sunnita.

A situación das minorías non-musulmás ten sido asemade motivo de crítica. O goberno non nomea e non paga aos líderes relixiosos non-musulmáns. Turquía ten sido criticada por Grecia, a Unión Europea e numerosas ONGs polos dereitos humanos por refusar recoñecer o título Ecuménico do Patriarca ecuménico grego en Istambul e polo peche da escola teolóxica ortodoxa grega en Istambul nos anos 70.

Dereitos dos homosexuais

As relacións sexuais homosexuais á vontade entre adultos en privado non son un crime en Turquía. A idade de consentimento tanto para o sexo homosexual como heterosexual é a mesma, dezaoito anos. Por outra banda, o código penal expresa con vaguidade as prohibicións de "exhibicionismo público" e de "ofensas contra a moral pública" que son ás veces empregadas para discriminar á comunidade homosexual. En 2006, Turquía non tiña unha lei que permitise as unións homosexuais, nin tiña ningunha lei contra a discriminación da comunidade homosexual turca.

Os homosexuais teñen o dereito de exención do servizo militar, se o piden, unicamente se a súa condición de homosexuais é verificada por estudos médicos e psicolóxicos, o cal a miúdo implica humillacións.

Dereitos colectivos

O pobo kurdo

Durante as décadas dos 80 e 90, Turquía desprazou a un gran número dos seus cidadáns de Anatolia Suroriental de áreas rurais, argumentando protexerlles da violencia da guerrilla do Partido dos Traballadores do Kurdistán, que é considerado unha organización terrorista polos EEUU, pola Unión Europea e por outros moitos estados. Turquía ten dito que as accións das Forzas Armadas Turcas incluíron a queima de vilas "abandonadas" para que o PKK non puidese empregalas como postos ou sitios onde agocharse.

Dereitos dos traballadores

A Constitución turca recoñece o dereito dos traballadores a formar sindicatos "sen obteren permiso" e "a ter o dereito a converterse en membro dun deles e a poder desligarse libremente del" (Artigo 51). Os Artigos 53 e 54 afirman o dereito dos traballadores a negociar colectivamente e a convocar folgas, respectivamente. Porén, o número de membros destes sindicatos é bastante baixo, por mor do feito de que a economía turca aínda ten dificultades coa corrupción e un gran número de traballadores non declaran á Seguridade Social.

Turquía ten un sistema normal de pensións baseado en modelos europeos dende os anos trinta. Ademais, dende 1996, Turquía ten un sistema de paro estatal, obrigatorio para tódolos traballadores.

Críticas internacionais

Turquía ten sido criticada por numerosas ONGs internacionais de dereitos humanos polas súas violacións de certos dereitos dos seus cidadáns. A Unión Europea ten sido o crítico máis grande da situación dos dereitos humanos e isto ten entorpecido o proceso de acceso de Turquía á UE. O Tribunal Europeo de Dereitos Humanos ten publicado asemade unha morea de resolucións moi críticas pola situación dos dereitos humanos en Turquía, e outras ONGs, como Amnistía Internacional ou o Observatorio dos Dereitos Humanos, Teñen sino tamén críticas con Turquía.

O actual goberno liderado polo AKP ten tentado en certas ocasións, pero sen éxito, endurecer as leis para facelas máis restritivas, como facer do adulterio unha ofensa criminal o que está na liña das ensinanzas do islam ortodoxo. Os defensores da proposta, porén, argumentan que a lei en cuestión prevería a práctica de poligamia, que aínda pode ser atopada en áreas rurais remotas. Sexa como fose, á luz da recente xurisprudencia do Tribunal Constitucional que tombara unha proposta similar en 1992 por seren inconstitucional, tódolos xuristas estiveron de acordo en que así volvería a ser, aínda converténdose nunha lei.